Croeso i’n tudalen ynghylch ein cynlluniau cyffrous ar gyfer safle Cronfa Ddŵr Llys-faen a Llanisien. Ein gweledigaeth ar gyfer y safle yw creu canolfan ar gyfer hamdden, iechyd a lles – a darparu ardal yn ein prifddinas fywiog lle gall pobl ailgysylltu â dŵr a’n hamgylchedd hardd.

Cyflwyniad

Fe gymeron ni awenau cronfeydd dŵr Llys-faen a Llanisien yn 2016 - a daethom yn warcheidwaid eu hanes a'u treftadaeth hynod.

Adeiladwyd y tirnod hwn o Oes Fictoria yn y 19eg ganrif, mae'n ymestyn dros 110 erw o ofod gwyrdd a glas ac mae’n gartref i gyfoeth o fflora a ffawna – yn werddon o lonyddwch ond ychydig filltiroedd o ganol dinas Caerdydd.

Dynodwyd Cronfa Ddŵr Llys-faen yn Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SoDdGA) oherwydd yr adar sy'n treulio'r gaeaf yno; a dynodwyd argloddiau'r ddwy gronfa'n SoDdGA am eu ffwng cap cwyr. Dynodwyd llawer o'r glaswelltir a'r coetiroedd prysgwydd y tu hwnt i'r SoDdGA yn Safleoedd o Bwys er Cadwraeth Natur (SoBeC)

Byth ers i ni gymryd awenau cronfeydd dŵr Llys-faen a Llanisien yn 2016, rydyn ni wedi bod yn gweithio i'w hadfer i'w hen ogoniant.  Wrth werthfawrogi pwysigrwydd ecolegol y safle, rydyn ni'n cydnabod potensial y safle i greu hyb ar gyfer hamdden, iechyd a lles hefyd – a darparu ardal yn ein prifddinas fywiog lle gall pobl ailgysylltu â'r dŵr a'n hamgylchedd prydferth. Nod ein cynigion yw cynnig cymaint o fynediad â phosibl i'r cyhoedd, wrth ddiogelu a chyfoethogi ecoleg y safle. Maent wedi cael eu dylunio mewn ymgynghoriad â'r rhanddeiliaid allweddol, a chan ddefnyddio adborth y gymuned leol.

Y gwaith hyd yn hyn...

Mae adfer y cronfeydd dŵr a dod â nhw nôl i ddefnydd gweithredol fel bod modd i bobl eu mwynhau am ddegawdau i ddod wedi bod yn gyfle unigryw.

Mae ecolegwyr wedi goruchwylio pob cam o'r broses yma er mwyn lleihau effeithiau'r gwaith ac amddiffyn y bywyd gwyllt eiconaidd sydd ym mhob cwr o’r safle - o'r ffwng cap cwyr i'r adar sy'n treulio'r gaeaf yno.

Ers i ni gymryd awenau'r safle yn 2016, rydyn ni wedi cyflawni llawer o waith hanfodol i adfer y cronfeydd. Mae hyn yn cynnwys:

• clirio llystyfiant o’r ddwy gronfa
• paratoi'r wyneb cerrig ar ran fewnol wal yr argae yng nghronfa ddŵr Llanisien
• trwsio a disodli'r falfiau a'r pibellau sy’n angenrheidiol i weithredu'r cronfeydd dŵr yn ddiogel
• ailgodi’r ffens o amgylch y safle
• draenio cronfa ddŵr Llanisien er mwyn cyflawni archwiliad trylwyr cyn ei hadlenwi'n ddiogel
• cyflwyno trefniadau torri gwaith newydd ar argloddiau'r cronfeydd er mwyn cyfoethogi'r tir ar gyfer y ffwng cap cwyr

Ym mis Ionawr 2022, dechreuodd y gwaith ar y ganolfan ddeulawr newydd sbon ym mhen gogleddol y safle. Disgwylir i’r gwaith ar yr adeilad gael ei gwblhau yn ystod haf 2023.

 Yr Hyb i Ymwelwyr

Ein gweledigaeth yw creu hyb cymunedol y gall pobl leol ac ymwelwyr ei fwynhau. Ym mhen gogleddol y safle, byddwn ni'n creu hyb i ymwelwyr â golygfeydd godidog dros y ddwy gronfa. Bydd yr adeilad dwylawr yn cynnwys:

• Ystafelloedd newid, cawodydd a thai bach i hwyluso chwaraeon dŵr
• Ystafelloedd cyfarfod a hyfforddi
•  Caffi â golygfeydd panoramig dros y cronfeyd

Fel y gallwch fwynhau'r golygfeydd a'r byd natur bendigedig o'n cwmpas - byddwn ni'n creu:

• Llwybrau cylchol o amgylch y cronfeydd
• Cuddfannau gwylio adar a golygfannau
• Ardaloedd cadwraeth
• Arwyddion a dehongli ar draws y safle, a llwybr natur

Hygyrchedd

Mae cronfeydd dŵr Llys-faen a Llanisien yn boblogaidd iawn ar draws Caerdydd a'r ardal ehangach - felly rydyn ni am sicrhau bod y safle mor hygyrch â phosibl i'r gymuned leol a'r brifddinas ar led, a hynny wrth amddiffyn a chyfoethogi ecoleg unigryw'r safle.

Bydd pwyntiau mynediad newydd a llwybrau cylchol o amgylch y cronfeydd a'r safle’n ei gysylltu â chymunedau lleol a hawliau tramwy cyhoeddus. Rydyn ni wedi dylunio llwybrau i dywys ymwelwyr o gwmpas y safle ac i leihau'r effaith ar yr ardaloedd ecolegol sensitif ecoleg  Bydd cuddfan gwylio adar sy'n addas i ddefnyddwyr cadeiriau olwyn yn caniatáu i ymwelwyr ddod i wylio'r adar sy'n treulio'r gaeaf ar gronfa Llys-faen.

Bydd parcio ar gael i'r rhai sy’n gorfod teithio i’r safle mewn car wrth ymyl yr hyb i ymwelwyr. Rydyn ni'n gobeithio y bydd modd cynnig darpariaeth parcio a llwybr i bobl anabl gyrraedd man gwylio ar gronfa ddŵr Llanisien o Heol Rhyd-y-Pennau. Sefydliad Dementia Gyfeillgar ydyn ni ac rydyn ni wedi ymrwymo i gynnig Sailability.

Bydd mynediad i safle'r cronfeydd yn rhad ac am ddim, ac yn agored i'r cyhoedd 364 diwrnod y flwyddyn. Fodd bynnag, er mwyn amddiffyn yr adar sy'n treulio'r gaeaf yma, a'r ffwng cap cwyr, bydd mynediad i gronfa ddŵr Llys-faen yn gyfyngedig dros fisoedd y gaeaf.

Addysg

Yn Dŵr Cymru, rydyn ni'n credu mewn cysylltu pobl ifanc â’n gwaith am taw nhw fydd cwsmeriaid y dyfodol, ac am eu bod yn chwarae rôl allweddol wrth ein helpu ni i amddiffyn ein hadnoddau dŵr gwerthfawr.

Rydyn ni'n cynnig rhaglen addysg gynhwysfawr eisoes, a gyrhaeddodd mwy na 75,000 o blant yn 2019-2020 - ac mae ein rhaglenni addysg wedi cyrraedd mwy na hanner miliwn o blant ers iddynt gael eu sefydlu yn 2001. Mae Llys-faen a Llanisien yn cynnig potensial aruthrol i adeiladu ar y record yma, ac felly mae’r adnoddau addysgol yn rhan bwysig o'n cynlluniau.

Am hynny mae ein cynlluniau'n cynnwys:

• Gofalwyr ar y safle'n cynnig gweithgareddau i ymwelwyr, plant ysgol a grwpiau corfforaethol i'w haddysgu am arwyddocâd arbennig y cronfeydd
• Parth Dysgu â thŷ crwn Cymreig – a fyddai'n ategu rhaglenni Ysgol y Goedwig, ac a fyddai ar gael i grwpiau addysg, cymunedol a llesiant eu defnyddio 
• Datblygu deunyddiau dysgu i ategu amcanion y cwricwlwm
• Cyfleoedd am brofiad gwaith, datblygu sgiliau a lleoliadau hyfforddi
• Hyfforddiant a chyrsiau chwaraeon dŵr

Gwirfoddoli yn Llys-faen a Llanisien

Mae Dŵr Cymru yn cydnabod bod Cronfeydd Dŵr Llys-faen a Llanisien yn ganolog i’r gymuned leol, ac yn cydnabod y rhan bwysig a chwaraeodd pobl leol i ddiogelu’r safle er budd cenedlaethau’r dyfodol. I helpu i gyflawni ein gweledigaeth o greu canolfan drefol ar gyfer iechyd a llesiant rydym wedi cefnogi’r broses o ffurfio Cyfeillion Cronfeydd Dŵr Caerdydd i helpu pobl i ymgysylltu â’r cronfeydd a threftadaeth y safle.

Cyn i’r safle agor i’r cyhoedd, bydd gan aelodau’r grŵp gyfle i weithio gyda Dŵr Cymru a chyd-greu digwyddiadau gwirfoddol a fydd yn helpu gyda gweithgareddau rheoli cadwraeth i warchod a gwella ecoleg unigryw’r safle. Ar ôl i’r safle agor i’r cyhoedd bydd y Grŵp Cyfeillion yn parhau i gefnogi Dŵr Cymru i helpu i ofalu am y safle i’r dyfodol.