Brynbuga
Fel cwmni, rydyn ni'n dibynnu ar yr amgylchedd am y gwasanaethau dŵr a dŵr gwastraff a ddarparwn. Rydyn ni'n cymryd ein cyfrifoldebau dros amddiffyn yr amgylchedd o ddifri, ac yn buddsoddi tua £1 miliwn y dydd mewn gwaith i wella a chynnal ein rhwydweithiau.
Ond rydyn ni'n gwybod hefyd bod cwsmeriaid am i ni wneud mwy, ac yn arbennig i helpu i amddiffyn ansawdd ein hafonydd, fel afon Wysg. Dyma pam rydym yn gweithio yn eich ardal i wella sut mae ein hasedau - fel Gorlifoedd Storm Gyfun - yn gweithredu.
Ar y dudalen hon fe gewch chi wybodaeth am y sialensiau sy'n ein hwynebu, y buddsoddiad o £10 miliwn y byddwn ni'n ei wneud dros y tair blynedd nesaf, a'r cyllid sydd ar gael i gynorthwyo'r gymuned ag achosion da yn yr ardal.
Beth yw'r broblem?
Mae ansawdd ein prif afonydd yn cael ei fonitro gan Gyfoeth Naturiol Cymru. Mae yna bryder ynghylch ansawdd y dŵr ar rannau o afon Wysg am nad yw'n cyflawni'r hyn a elwir yn statws ecolegol 'da'. Mae hynny'n golygu bod gormod o gemegolion fel 'ffosfforws' yn yr afon, sy'n gallu achosi gordyfiant o algâu gan effeithio ar lefelau'r ocsigen sydd ar gael yn y dŵr a niweidio bywyd gwyllt.
Beth sy'n achosi hyn?
Mae yna nifer o ffactorau sy'n gallu cynyddu lefelau'r ffosffadau. Mae hyn yn cynnwys sut rydyn ni'n trin dŵr gwastraff cyn iddo gael ei ddychwelyd i'r amgylchedd. Er enghraifft, mae ein gwaith modelu ar Afon Wysg yn dangos bod ein hasedau ni (hynny yw, ein gweithfeydd trin, a'n Gorlifoedd Storm Cyfun neu CSOs) yn gyfrifol am rhwng 21% a 23% o'r ffosfforws yn y prif gyrff dŵr, a'r CSOs sydd i gyfrif am gwta 1% ohono. Mae'r gweddill - dros 75% - yn cael ei achosi gan ffactorau eraill, fel dŵr ffo o dir amaeth a baw anifeiliaid, draenio dŵr wyneb trefol, draeniau sydd wedi eu cam-gysylltu a thanciau septig preifat.
Fodd bynnag, rydyn ni'n deall bod hwn yn fater pwysig i drigolion lleol, ac rydyn ni wedi ymrwymo i chwarae ein rhan i wneud beth gallwn ni i leihau ein heffaith ar afon Wysg.
Ein buddsoddiad
Dros y tair blynedd nesaf, byddwn ni'n buddsoddi dros £10 miliwn yng Nghymuned Brynbuga i wella'r ffordd mae ein gweithfeydd trin yn gweithio a lleihau nifer y gorlifoedd sy'n dod o'n Gorlifoedd Storm Cyfun. Er mwyn cyflawni hyn, byddwn ni'n gweithio ar y safleoedd hyn ac ar y rhwydwaith o garthffosydd o fewn y briffordd. Mae hyn er mwyn sicrhau bod digon o gapasiti yn ein carthffosydd i ddelio â'r gwastraff y maent yn ei dderbyn ac yn ei drin cyn ei ddychwelyd yn ofalus i'r amgylchedd lleol.
Beth ydyn ni'n ei wneud?
Mae gennym dipyn sylweddol o waith i'w wneud. Bydd hyn yn cymryd amser, ond rydyn ni wedi ymrwymo i wneud gwelliannau parhaus blwyddyn ar ôl blwyddyn. Dyna pam y byddwn ni'n cyflawni ein gwaith dros y tair blynedd nesaf gan ddilyn y camau canlynol:
Beth ydyn ni'n ei wneud?
Toc cyn y Nadolig, cwblhawyd ein gwaith i uwchraddio’r asedau yn yr Orsaf Bwmpio Carthffosiaeth. Roedd hyn yn cynnwys gosod siambr sgrinio a fydd yn tynnu unrhyw wastraff trwm – fel cadachau, weips a phethau mawr – o’r dŵr gwastraff y mae’r orsaf yn ei dderbyn.
Mae ein rhwydwaith o garthffosydd yn dibynnu ar ddisgyrchiant i gludo'r gwastraff i ffwrdd o gartrefi a busnesau. Lle nad yw hynny'n bosibl, bydd yr Orsaf Pwmpio Carthffosiaeth yn helpu i bwmpio'r gwastraff i'r gweithfeydd trin dŵr gwastraff lleol er mwyn iddo gael ei drin yn ddiogel. Byddwn ni'n gwneud gwelliannau i'r rhwydwaith sy'n rhedeg rhwng yr orsaf bwmpio carthffosiaeth a'r gweithfeydd trin dŵr gwastraff, gan gynyddu ei gapasiti fel y gellir trin mwy o wastraff yn hytrach na defnyddio'r CSOs. Bydd hyn yn caniatáu i'r dŵr gwastraff sydd wedi cael ei drin gael ei ddychwelyd yn ddiogel i'r amgylchedd.
Wrth drosglwyddo mwy o wastraff i'r gweithfeydd trin dŵr gwastraff, mae angen i ni sicrhau bod ganddynt y capasiti i drin y gwastraff. Byddwn ni'n gosod asedau a thanciau storio newydd sbon i wneud hyn gan ddefnyddio’r dechnoleg ddiweddaraf.
Mae ffactorau'n codi o bryd i'w gilydd sydd y tu hwnt i'n rheolaeth, a gallant ohirio neu newid cwmpas y gwaith, ond fe wnawn ein gorau glas i darfu cyn lleied â phosibl arnoch bob tro. Mae Camau 2 a 3 yn y cyfnodau cynllunio a dylunio ar hyn o bryd, a chânt eu cyflawni o fewn y ddwy i dair blynedd nesaf. Pan fyddwn ni'n barod i wneud y gwaith, byddwn ni'n rhoi gwybod i chi.
Yn Eich Ardal
Cyllid i gynorthwyo'r gymuned
R'yn ni'n gwybod bod ein gwaith yn gallu bod yn drafferthus, ac rydyn ni am adael y gymuned mewn lle gwell ar ôl cwblhau ein gwaith. Os ydych chi'n codi arian ar gyfer prosiect er budd y gymuned, gallech gael gwerth £10,000 o gyllid gan Ddŵr Cymru.
Os ydych chi'n sefydliad cymunedol sydd am gael cyfle i ennill cyfran o'r gronfa, bydd angen i chi glicio yma a chyflwyno cais i'r Gronfa Gymunedol. Yng ngham cyntaf y cais, bydd gofyn i chi ddewis y categori sy'n fwyaf addas i'ch cais. Dewiswch “Project giveaway” a nodwch y cyfeirnod “Usk Community Fund”.
I fod yn gymwys, rhaid i grwpiau fod yn ardal Brynbuga neu yn ardal cod post NP15.
Gorlifoedd Storm Cyfun
Mae CSOs yn chwarae rhan annatod wrth gadw ein cartrefi a'n cymunedau ni i gyd yn ddiogel rhag y perygl o lifogydd mewn cyfnodau o law trwm. Cliciwch yma am fanylion.
Ansawdd Dŵr Afonol
Dros y misoedd diwethaf, rydyn ni wedi rhoi amser ac adnoddau sylweddol i adolygu ein cynlluniau ar gyfer buddsoddi, ymchwilio a chasglu tystiolaeth, cyfathrebu â chwsmeriaid, cysylltu â rhanddeiliaid a pharatoi adroddiadau ehangach ar ddata sy'n ymwneud â gweithrediad ein hasedau. Rydyn ni wedi herio ein dull o weithredu, ac mae gennym gynllun o ran sut y byddwn ni'n chwarae ein rhan wrth helpu i wella ansawdd dŵr afonol. Cliciwch yma am fanylion.
Cwestiynau Cyffredin
Mewn tywydd stormus, mae mwy o ddŵr yn mynd i'n pibellau nag y gallant ymdopi ag ef, felly pwrpas y rhain yw rhyddhau'r pwysau sydd ar ein systemau mewn ffordd ddiogel. Gwneir hyn trwy adeiladu pwyntiau rhyddhau – o'r enw Gorlifoedd Storm Cyfun neu CSOs – sy'n rhyddhau i gyrsiau dŵr – i mewn i'r system.
Heb y pwyntiau rhyddhau yma, byddai'r system garthffosiaeth yn gorlenwi ac yn achosi llifogydd carthion mewn adeiladau ac ar strydoedd a phriffyrdd – neu'n waeth byth yn achosi i doiledau orlifo i mewn i eiddo.
Gallwch ddarllen rhagor amdanynt yma.
Mewn tywydd stormus, mae mwy o ddŵr yn mynd i'n pibellau nag y gallant ymdopi ag ef, felly maent wedi cael eu dylunio i ryddhau'r pwysau sydd ar ein systemau mewn ffordd ddiogel. Gwneir hyn trwy adeiladu pwyntiau rhyddhau – o'r enw Gorlifoedd Storm Cyfun neu CSOs – sy'n rhyddhau i gyrsiau dŵr – i mewn i'r system.
Heb y pwyntiau rhyddhau yma, byddai'r system garthffosiaeth yn gorlenwi ac yn achosi llifogydd carthion mewn adeiladau ac ar strydoedd a phriffyrdd – neu'n waeth byth yn achosi i doiledau orlifo i mewn i eiddo.
Gallwch ddarllen rhagor amdanynt yma.
Mae yna nifer o ffactorau sy'n gallu cynyddu lefelau'r ffosffadau. Mae hyn yn cynnwys sut rydyn ni'n trin dŵr gwastraff cyn iddo gael ei ddychwelyd i'r amgylchedd. Er enghraifft, mae ein gwaith modelu ar Afon Wysg yn dangos taw ein hasedau ni (hynny yw, ein gweithfeydd trin, a'n Gorlifoedd Storm Cyfun neu CSOs) sy'n gyfrifol am rhwng 21% a 23% o'r ffosfforws yn y prif gyrff dŵr, a'r CSOs sydd i gyfrif am gwta 1%. Mae'r gweddill - dros 75% - yn cael ei achosi gan ffactorau eraill, fel dŵr ffo o dir amaeth a baw anifeiliaid, draenio dŵr wyneb trefol, draeniau sydd wedi eu camgysylltu, a thanciau septig preifat.
Fodd bynnag, rydyn ni'n deall bod hwn yn fater pwysig i drigolion lleol, ac rydyn ni wedi ymrwymo i chwarae ein rhan i wneud beth gallwn ni i leihau ein heffaith ar afon Wysg.
Rhwng nawr a diwedd 2025, byddwn ni'n buddsoddi £10 miliwn yn ardal Brynbuga er mwyn gwella'r ffordd y mae ein gorsaf bwmpio carthffosiaeth a'n gweithfeydd trin gwastraff yn gweithio. Mae gennym dipyn sylweddol o waith i'w wneud. Bydd hyn yn cymryd amser, ond rydyn ni wedi ymrwymo i wneud gwelliannau parhaus blwyddyn ar ôl blwyddyn yn hyn o beth. Dyna pam y byddwn ni'n cyflawni ein gwaith dros y tair blynedd nesaf gan ddilyn y camau yma:
- Cam 1 – Gwaith yng Ngorsaf Bwmpio Carthffosiaeth Brynbuga - Rydyn ni'n uwchraddio'r asedau yn yr Orsaf Bwmpio Carthffosiaeth leol er mwyn gosod siambr sgrinio. Bydd hyn yn tynnu unrhyw ronynnau trwm - fel carpion, weips a gwrthrychau mawr – o'r dŵr gwastraff y mae'r orsaf yn ei dderbyn. Mae'r gwaith yma wedi dechrau a chaiff ei gwblhau erbyn canol Tachwedd.
- Cam 2 - Gwaith i drosglwyddo mwy o wastraff i'r GTDG. - Mae ein rhwydwaith o garthffosydd yn dibynnu ar ddisgyrchiant i gludo'r gwastraff i ffwrdd o gartrefi a busnesau. Lle nad yw hynny'n bosibl, bydd yr Orsaf Pwmpio Carthffosiaeth yn helpu i bwmpio'r gwastraff i'r gweithfeydd trin dŵr gwastraff lleol er mwyn iddo gael ei drin yn ddiogel. Byddwn ni'n gwneud gwelliannau i'r rhwydwaith sy'n rhedeg rhwng yr orsaf bwmpio carthffosiaeth a'r gweithfeydd trin dŵr gwastraff, gan gynyddu ei gapasiti fel y gellir trin mwy o wastraff yn hytrach na defnyddio'r CSO. Bydd hyn yn caniatáu i'r dŵr gwastraff sydd wedi cael ei drin gael ei ddychwelyd yn ddiogel i'r amgylchedd.
- Cam 3 – Adeiladu asedau newydd yng Ngweithfeydd Trin Dŵr Gwastraff Brynbuga - Wrth drosglwyddo mwy o wastraff i'r gweithfeydd trin dŵr gwastraff, mae angen i ni sicrhau bod ganddynt y capasiti i drin y gwastraff. Gan ddefnyddio'r dechnoleg ddiweddaraf, byddwn ni'n gosod asedau a thanciau storio newydd sbon i wneud hyn.
Mae ffactorau'n codi o bryd i'w gilydd sydd y tu hwnt i'n rheolaeth a gallant ohirio neu newid cwmpas y gwaith, ond fe wnawn ein gorau glas i darfu cyn lleied â phosibl arnoch bob tro. Mae Camau 2 a 3 yn y cyfnod cynllunio a dylunio ar hyn o bryd, a chânt eu cyflawni o fewn y ddwy i dair blynedd nesaf. Pan fyddwn ni'n barod i wneud y gwaith, byddwn ni'n rhoi gwybod i chi.
Ni ddylai'r broses o gyflawni'r gwaith effeithio ar eich gwasanaethau dŵr a dŵr gwastraff, ond os bydd hynny'n newid, byddwn ni'n rhoi gwybod i chi.
Ym mis Mawrth 2021, cyflawnwyd arolygon biolegol ac o ansawdd dŵr yr afon - i fyny’r llif ac i lawr y llif o’r CSO ym Mrynbuga. Dangosodd y canlyniadau nad oedd y CSO wedi cael effaith niweidiol ar ansawdd y dŵr ac nad oedd yr arllwysiadau o’r CSO yn cael unrhyw effaith ganfyddadwy ar gymunedau macro-greaduriaid di-asgwrn cefn afon Wysg. Ond nid yw hynny’n golygu bod y CSO yn gweithio fel y dylai, a dyna pam y byddwn ni’n cyflawni’r gwaith yma dros y tair blynedd nesaf.
Byddwn ni’n parhau i gyflawni asesiadau o ansawdd y dŵr a’r ecoleg wrth i ni gyflawni’r gwaith yma.
Mae’r mwyafrif o’n CSOs (dros 99%) yn cael eu monitro trwy Waith Monitro Digwyddiadau a’u Hyd, ac rydyn ni’n adrodd i’n rheoleiddwyr amgylcheddol ar gyfanswm nifer a hyd yr arllwysiadau - mae hyn yn gyson â gofynion y rheoleiddiwr. Ar CSO Brynbuga yn benodol, rydyn ni wedi sefydlu rhybudd arllwys sy’n anfon hysbysiadau trwy e-bost. Mae hyn wedi cael ei ychwanegu at y cyfleuster rydym yn ei redeg ar gyfer ein Dyfroedd Ymdrochi. Fodd bynnag, rydyn ni’n cydnabod nad yw hynny’n ddigon, ac rydyn ni’n gweithio gyda Chwmnïau Dŵr eraill yn Lloegr i ddarparu offer monitro amser real ar yr holl CSOs i ddarparu hysbysiad cyn pen yr awr ar ôl iddynt weithredu.
Rydyn ni’n monitro ein hasedau eraill hefyd, fel ein gweithfeydd trin dŵr gwastraff a’n gorsafoedd pwmpio. Mae’r asedau hyn yn adrodd trwy ein system delemetreg ac maent yn cael eu monitro gan dîm canolog sy’n derbyn hysbysiadau am unrhyw weithredu annormal trwy’r system larymau, ac yn eu graddio ar gyfer ymyrraeth weithredol ac ymateb.