Deall ffynonellau ffosfforws yn ein hafonydd

O ganlyniad, mae ei bresenoldeb yn ein hafonydd bellach yn denu sylw mawr, â mwy a mwy o bobl a sefydliadau sy’n poeni am ein hafonydd yn dymuno gwybod o ble mae’n dod, a beth yw’r atebion.

Dyna pam fod Cyfoeth Naturiol Cymru a Dŵr Cymru Welsh Water (DCWW) yn cydweithio ar waith ymchwil a fydd yn darparu tystiolaeth o’r gwahanol ffactorau sy’n cyfrannu at lefelau’r ffosfforws yn ein hafonydd. Mae’r adroddiadau’n canolbwyntio ar ein hafonydd sydd wedi eu dynodi’n Ardaloedd Cadwraeth Arbennig.

Byddwn ni’n defnyddio’r dull modelu i ddatblygu cynlluniau ar gyfer buddsoddiadau mewn dŵr gwastraff yn y dyfodol er mwyn helpu i sicrhau bod yr afonydd sy’n ACA yn cyflawni eu targedau o ran ansawdd dŵr. Gweler Cyfoeth Naturiol Cymru / Asesiad Cydymffurfiaeth ACA Afonydd Cymru yn erbyn Targedau Ffosfforws.

Yn 2021, cyhoeddodd Cyfoeth Naturiol Cymru asesiad ar sail y targedau tynnach o ran ffosfforws a bennwyd ar sail argymhellion y Cydbwyllgor Cadwraeth Natur yn 2016 er mwyn amddiffyn afonydd a ddynodir yn Ardaloedd Cadwraeth Arbennig (ACA). Roedd yr asesiad yn dangos bod nifer o afonydd oedd yn arfer cydymffurfio yn methu â chyflawni’r targedau llymach o ran ffosfforws.

Er mwyn deall cyfraniad DCWW at y baich ffosfforws sydd yn yr afonydd, ac asesu unrhyw welliannau y gallai fod angen i ni ei wneud o ran yr hyn sy’n cael eu rhyddhau o’n gweithfeydd trin dŵr gwastraff, rydyn ni wedi diweddaru ac ail-asesu ein modelau o ran ansawdd dŵr gan ddefnyddio SAGIS (System Gwybodaeth Ddaearyddol am Ddosbarthiad Ffynonellau), sef yr offeryn safonol y mae’r rheoleiddiwr a’r diwydiant yn ei ddefnyddio. Ymarfer ar y cyd a gynhaliwyd mewn cydweithrediad â’n rheoleiddiwr amgylcheddol oedd hwn.

Mae Dŵr Cymru’n falch o gyhoeddi dogfennau allweddol mewn perthynas â’n gwaith modelu ar ein gwefan, a chyfleu’r bwriad Dŵr Cymru i fuddsoddi er mwyn cynorthwyo’r ymdrechion cydweithredol i adfer yr afonydd i statws ffafriol o ran cadwraeth wrth gynorthwyo’r datblygiad economaidd sydd ei angen ar Gymru i fod yn gymuned lewyrchus.

Mae’r adroddiadau yn nwylo’r cyfieithwyr ar hyn o bryd, a chaiff y fersiynau Cymraeg eu cyhoeddi pan fyddant ar gael.